چگونه به عنوان خلبان از هیپوکسی جلوگیری کنیم؟
هیپوکسی یک وضعیت بالقوه کشنده است که می‌تواند در هوانوردی رخ دهد. هیپوکسی می‌تواند در طول پرواز در ارتفاعات بالا رخ دهد و خلبانان و مسافران را به طور یکسان تحت تأثیر قرار دهد. در این مقاله مروری بر هیپوکسی، نحوه ایجاد آن و علائم و نشانه‌هایی که باید به آن توجه کنید، ارائه می‌شود. همچنین در مورد اقداماتی که باید برای پیشگیری و بهبودی از این وضعیت انجام شود بحث خواهد شد تا خلبانان و مسافران بتوانند در حین کار در ارتفاعات ایمن بمانند.
هیپوکسی چیست؟
بدن شما برای عملکرد به اکسیژن نیاز دارد. هنگامی که بدن به اندازه کافی از آن دریافت نمی‌کند، وضعیتی به نام هیپوکسی ممکن است رخ دهد. مغز شما به ویژه زمانی که اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند در معرض خطر است. وقتی مغز شما اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند، توانایی شما در تصمیم گیری را کاهش می‌دهد، مهارت‌های حرکتی را مهار می‌کند و در نهایت باعث غش شما می‌شود.
چه چیزی باعث هیپوکسی می‌شود؟
چهار نوع هیپوکسی وجود دارد که هر کدام علت خاص خود را دارند:
هیپوکسی هیپوکسیک
کمبود اکسیژن در بدن باعث هیپوکسی هیپوکسیک می‌شود. این می‌تواند زمانی اتفاق بیفتد که فشار جزئی اکسیژن در ارتفاعات کاهش یابد.
هیپوکسی هیپمیک
هیپوکسی هیپمیک وضعیتی است که در آن خون نمی‌تواند اکسیژن کافی را به سلول‌های سراسر بدن برساند. علل احتمالی زیادی برای هیپوکسی هیپمیک وجود دارد، مانند خونریزی شدید یا بیماری. مسمومیت با مونوکسید کربن رایج‌ترین شکل هیپوکسی هیپمیک است، به این معنی که هموگلوبین خون نمی‌تواند با اکسیژن متصل شود و اکسیژن را حمل کند.
هیپوکسی راکد
هیپوکسی راکد ناشی از عدم حرکت خون غنی از اکسیژن از طریق ریه‌ها است. این می‌تواند به دلیل نیروهای g بالا رخ دهد.
هیپوکسی هیستوتوکسیک
هیپوکسی هیستوتوکسیک زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌های بدن نتوانند به طور مؤثر از اکسیژن استفاده کنند. الکل و سایر داروها می‌توانند بر توانایی بدن در استفاده از اکسیژن تأثیر بگذارند و باعث هیپوکسی هیستوتوکسیک شوند.
هیپوکسی و خلبانان
به عنوان خلبان، مرتبط‌ترین (و خطرناک‌ترین) نوع هیپوکسی که ممکن است تجربه کنیم، هیپوکسی هیپوکسیک است (کمبود اکسیژن در دسترس بدن، اغلب به دلیل کمبود اکسیژن در ارتفاعات بالا). هیپوکسی هیپمیک ناشی از مونوکسید کربن و هیپوکسی راکد ناشی از نیروهای g نیز مرتبط هستند، اگرچه کمتر رایج هستند، اما ممکن است خلبانان انواع هیپوکسی را تجربه کنند.
چه چیزی باعث هیپوکسی هیپوکسیک می‌شود؟
فشار هوای بیرون هنگام نفس کشیدن، اکسیژن را وارد ریه‌های شما می‌کند؛ اما همانطور که به ارتفاعات بالاتر می‌روید، فشار اتمسفر کاهش می‌یابد و میزان اکسیژنی که به جریان خون شما رانده می‌شود کاهش می‌یابد. درصد اکسیژن هوا با ارتفاع تغییر نمی‌کند – هنوز 21 درصد است؛ اما در ارتفاع 18000 فوتی از سطح دریا، فشار اتمسفر تنها نصف فشار اتمسفر در سطح دریا است؛ به عبارت دیگر: هیپوکسی هیپوکسیک می‌تواند ناشی از کاهش فشار جزئی اکسیژن با افزایش ارتفاع باشد و مانع از تغذیه ریه‌های شما با اکسیژن به جریان خون شما شود.
علائم و نشانه‌های هیپوکسی
علائم و نشانه‌های هیپوکسی می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد، اما برخی از علائم رایج عبارتند از:
- احساس سرخوشی
- سردرگمی یا سرگردانی
- سردرد
- سیانوز (زمانی که لب‌ها و ناخن‌های شما آبی می‌شوند)
- خواب آلودگی
- اختلال در قضاوت
- از دست دادن هوشیاری
- سرگیجه
- مور مور شدن
- بینایی تونلی
- ماهیچه‌های شل
هیپوکسی یک وضعیت شوم است زیرا بدون اینکه متوجه شوید قضاوت شما را مختل می‌کند. علاوه بر این، اولین علامت بسیاری از افراد احساس سرخوشی است که به آنها احساس امنیت کاذب می‌دهد. در مجموع، این دو عامل دارای پتانسیل فاجعه آمیزی در یک هواپیما هستند.
چگونه هیپوکسی در پرواز اتفاق می افتد؟
سه سناریو احتمالی وجود دارد که خدمه و مسافران در معرض خطر هیپوکسی هستند:
در ارتفاع بالای 10000 پا:
- پرواز برای مدت طولانی بدون سیستم اکسیژن مکمل.
- رفع فشار کابین (کم فشار، سریع یا انفجاری).
- استفاده نادرست از سیستم فشار، منجر به ارتفاع کابین بیش از 10000 فوت می‌شود.
هر چه در هواپیمای بدون فشار بالاتر بروید، اکسیژن کمتری وارد جریان خون شما می‌شود. نکته مهم این است که فشار اتمسفر به طور تصاعدی کاهش می‌یابد. این کاهش تصاعدی به این معنی است که زمان هوشیاری مفید با افزایش جزئی ارتفاع در حین صعود به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد.
برخی از هواپیماها (مانند هواپیماهای مسافربری) به فضای داخلی (اغلب فقط کابین و محفظه بار) فشار می‌آورند تا از هیپوکسی در ارتفاعات بالا جلوگیری کنند. با فشار دادن هوای داخل کابین، هواپیما می‌تواند ارتفاع پایین‌تری را که فشار هوا بیشتر است، شبیه سازی کند.
سناریو 1: پرواز بدون اکسیژن اضافی
اولین و ساده‌ترین سناریویی که در آن هیپوکسی می‌تواند رخ دهد، این است که هواپیمای بدون فشار بالای 10000 پرواز کند و خدمه یا مسافران از اکسیژن اضافی استفاده نکنند. هواپیماهای بدون فشار مجاز به پرواز در ارتفاعاتی هستند که هیپوکسی ممکن است رخ دهد، اما خدمه و مسافران باید از اکسیژن مکمل استفاده کنند (قوانین اکسیژن مکمل را در ادامه این مقاله بررسی خواهیم کرد).
اکسیژن مکمل می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد اما اغلب یک کپسول اکسیژن و یک ماسک اکسیژن است. خلبانان باید در هنگام پرواز در ارتفاع بالا در حین استفاده از اکسیژن مکمل در مقایسه با پرواز در ارتفاع بالا در هواپیمای تحت فشار، مراقب باشند.
هنگام استفاده از اکسیژن مکمل، خلبان باید محتوای اکسیژن در خون خود را کنترل کند تا مطمئن شود که اکسیژن کافی از طریق سیستم مکمل دریافت می‌کند. یک پالس اکسیمتر که روی انگشت برای اندازه گیری اشباع اکسیژن قرار می‌گیرد، برای اطمینان از دریافت اکسیژن کافی خلبان یا مسافران استفاده می‌شود.
برعکس، در یک هواپیمای تحت فشار، خلبان فقط باید فشار کابین (اغلب به عنوان «ارتفاع کابین» اندازه‌گیری می‌شود) را از طریق یک ابزار کنترل کند. نظارت مستقیم بر فشار کابین ساده‌تر از اندازه‌گیری اشباع اکسیژن فردی و مدیریت سیستم‌های اکسیژن مکمل است. این منجر به کاهش احتمال مواجهه غیرارادی با هیپوکسی می‌شود.
سناریو 2: رفع فشار کابین
سه نوع رفع فشار وجود دارد که با توجه به سرعت کاهش فشار کابین به فشار بیرونی محیط طبقه بندی می‌شوند:
- رفع فشار آهسته: بیش از 10 ثانیه.
- رفع فشار سریع: بین 1 تا 10 ثانیه.
- رفع فشار انفجاری: کمتر از یک ثانیه.
رفع فشار آهسته خطرناک است زیرا ممکن است تا زمانی که هیپوکسی نشوید متوجه این اتفاق نمی‌شوید. با رفع فشار سریع و انفجاری، زمان در دسترس برای قرار دادن اکسیژن مکمل به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد، بنابراین هر ثانیه مهم است.
سناریوی 3: استفاده نادرست از سیستم فشار
استفاده از سیستم‌های تحت فشار مدرن قابل اعتماد و نسبتاً ساده است، اما انسان‌ها همیشه راهی برای اشتباه کردن پیدا می‌کنند. اگر سیستم تحت فشار روشن نشود یا ارتفاع کابین نادرست انتخاب شود، خدمه و مسافران در معرض خطر هیپوکسی خواهند بود. اگر ارتفاع کابین از ارتفاع از پیش تعیین شده (معمولاً 12000 فوت) بیشتر شود، اکثر هواپیماها دارای سیستم هشدار هستند.
این سیستم‌های هشدار به خلبانان این امکان را می‌دهد که قبل از رسیدن به ارتفاع خطرناک، هرگونه خطا در سیستم فشار را تصحیح کنند. علاوه بر این، سیستم‌های هشدار فشار می‌توانند به خلبانان اجازه دهند در صورتی که سیستم فشار آنطور که باید عمل نکند، اقدام کرده و فرود بیایند.
قوانین اکسیژن مکمل FAA
قوانین FAA در مورد زمانی که شما یا مسافرانتان نیاز به استفاده از اکسیژن مکمل دارید بسیار آسان است:
- به عنوان یک خدمه، شما باید از اکسیژن مکمل در هنگام کار در ارتفاع بالای 12500 فوت MSL فشار کابین برای بیش از 30 دقیقه استفاده کنید.
- بالاتر از ارتفاع 14000 MSL فشار کابین، باید بدون توجه به مدت زمانی که بالای 14000 فوت سپری می‌کنید از اکسیژن مکمل استفاده کنید.
- بالای 15000 MSL، همه مسافران به اکسیژن مکمل نیاز دارند.
با این حال، این قوانین لزوماً از هیپوکسیک شدن شما در ارتفاعات پایین‌تر جلوگیری نمی‌کنند. هیپوکسی ممکن است در هنگام کار در ارتفاع بالای 10000 فوت رخ دهد. هنگام انجام عملیات در این ارتفاعات بیشتر مراقب باشید. رعایت الزاماً به معنای ایمنی نیست.
چگونه از هیپوکسی جلوگیری کنیم؟
هیپوکسی یک خطر قابل توجه برای خلبانان و مسافران است.
به عنوان خلبان، در نهایت مسئولیت ما این است که از آمادگی جسمانی و روانی خود هنگام خلبانی هواپیما اطمینان حاصل کنیم.
بنابراین، چگونه می‌توانیم قربانی هیپوکسی نشویم؟
در اینجا پنج نکته برای جلوگیری از تسلیم شدن شما به هیپوکسی وجود دارد:
-
از اکسیژن مکمل از ارتفاع 10000 فوتی استفاده کنید.
بهترین راه برای جلوگیری از هیپوکسی، استفاده از اکسیژن مکمل به محض عبور از ارتفاع 10000 کابین است. اگر از اکسیژن مکمل به درستی بالای 10000 استفاده کنید، احتمال هیپوکسیک شدن شما کم است.
-
علائم و نشانه‌های هیپوکسی را بشناسید
آگاهی از علائم و نشانه‌های هیپوکسی ضروری است. دانستن اینکه چه چیزی را باید جستجو کنید می‌تواند به شما زمان بیشتری بدهد تا قبل از اینکه خیلی دیر شود واکنش نشان دهید.
-
علائم هیپوکسی را در دیگران بشناسید
علاوه بر تشخیص علائم هیپوکسی در خود، باید از علائم در مسافران و سایر خدمه نیز آگاه باشید. اگر به نظر می‌رسد فردی علائم هیپوکسی را نشان می‌دهد، به او اطلاع دهید و فوراً اقدام کنید.
-
در سناریوهای پرخطر محتاط باشید
هنگام کار در سناریوهای پرخطر، مانند در ارتفاعات بالا یا هنگام استفاده از اکسیژن مکمل، از خطر هیپوکسی بیشتر آگاه باشید.
-
ارتفاع کابین را کنترل کنید
نظارت بر ارتفاع کابین در یک هواپیمای تحت فشار به طور مؤثر تضمین می‌کند که شما و مسافرانتان هیپوکسی را تجربه نکنید. اگر ارتفاع کابین شما کمتر از 10000 فوت است، احتمالاً در خطر هیپوکسی نیستید.
-
از پادمان ها (Safeguard) استفاده کنید
محافظ‌هایی مانند ماسک‌های اکسیژن و سیستم‌های هشدار دهنده، لایه‌ای ارزشمند از محافظت در برابر هیپوکسی را فراهم می‌کنند. این تدابیر حفاظتی می‌تواند به شما کمک کند تا قبل از اینکه خیلی دیر شود اگر مشکلی پیش آمد، اقدام کنید. هشدارهای اولیه هیپوکسی، مانند هشدار ارتفاع بالای کابین یا خوانش اشباع اکسیژن خون پایین، می‌تواند زمان ارزشمندی را برای اصلاح یک سناریوی بالقوه خطرناک در اختیار شما قرار دهد.
اگر فکر می‌کنید هیپوکسی دارید چه باید کرد؟
اگر علائم هیپوکسی را احساس کردید، باید فوراً اقدام کنید. اولین قدم گذاشتن ماسک اکسیژن و تنفس اکسیژن مکمل است. اکسیژن مکمل به کاهش سریع علائم هیپوکسی کمک می‌کند.
علاوه بر این، ارتفاع خود را به زیر 10000 پا کاهش دهید و با کنترل ترافیک هوایی تماس بگیرید تا برای فرود زیر 10000 پا درخواست کنید. بسته به ارتفاع بالای 10000 پا، ممکن است مجبور شوید وضعیت اضطراری را اعلام کرده و فرود اضطراری را شروع کنید. مدت زمانی که قبل از بیهوش شدن دارید به ارتفاع و سرعت رفع فشار بستگی دارد. در برخی موارد، ممکن است فقط چند ثانیه هوشیاری مفید برای دریافت اکسیژن مکمل قبل از اینکه خیلی دیر شود داشته باشید.
نتیجه گیری
هیپوکسی یک تهدید جدی برای خلبانان و مسافران است. درک علائم و نشانه‌های هیپوکسی و نحوه اجتناب از آن برای کسانی که در مناطق مرتفع فعالیت می‌کنند ضروری است. با پیروی از این نکات، می‌توانید خطر هیپوکسی خود را کاهش دهید و ایمنی بیشتری را برای همه مسافران تضمین کنید.
به یاد داشته باشید، برای اطمینان از ایمنی، از اکسیژن مکمل بالای 10000 فوت استفاده کنید و مراقب علائم و نشانه‌های هیپوکسی باشید. انجام اقدامات احتیاطی مناسب و هشیاری بیشتر در سناریوهای پرخطر می‌تواند به اطمینان از پرواز ایمن برای همه افراد داخل هواپیما کمک کند.
